ΝΟΜΙΚΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΜΕ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ (AI)

Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI) έχει επιφέρει καινοτομίες που μεταβάλλουν ριζικά τη λειτουργία επιχειρήσεων, δημιουργώντας, όμως, ταυτόχρονα ένα σύνθετο πλέγμα νομικών υποχρεώσεων. Ιδίως για τις νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) που δραστηριοποιούνται στον χώρο των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, η συμμόρφωση με τη νομική πραγματικότητα δεν είναι απλώς υποχρέωση, αλλά κρίσιμο στοιχείο βιωσιμότητας και επενδυτικής ελκυστικότητας.

Τα νομικά ζητήματα που χρήζουν προσοχής εντοπίζονται ενδεικτικά στους εξής τομείς:

1. Προστασία Προσωπικών Δεδομένων (GDPR)

Η συλλογή, ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων μέσω AI συστημάτων ενδέχεται να θίγει θεμελιώδη δικαιώματα. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR), ο οποίος απαιτεί νόμιμη βάση για την επεξεργασία (π.χ., συγκατάθεση, έννομο συμφέρον), επιβάλλει διαφάνεια, ασφάλεια, και δικαιώματα πρόσβασης/διαγραφής στους χρήστες και υποχρεώνει ορισμένες εταιρείες να ορίζουν DPO (Data Protection Officer).

Αξιοσημείωτο δε είναι ότι αναφορικά με τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που λαμβάνουν αυτοματοποιημένες αποφάσεις (profiling), απαιτείται ειδική ενημέρωση των υποκειμένων και δυνατότητα ανθρώπινης παρέμβασης.

2. Παροχή Ψηφιακών Υπηρεσιών και Όροι Χρήσης Υπηρεσίας

Οι επιχειρήσεις που προσφέρουν AI λύσεις ως SaaS (Software as a Service) πρέπει να διαθέτουν ενδεικτικά αναλυτικούς όρους χρήσης της υπηρεσίας στους οποίους να καθορίζονται σαφώς ενδεικτικά:  τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των χρηστών/πελατών, οι περιορισμοί και η αποποίηση της ευθύνης της εταιρείας, η ευθύνη σε περίπτωση ανωτέρας βίας, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Οι όροι αυτοί πρέπει να είναι σαφώς προσβάσιμοι στον ιστότοπο/εφαρμογή και να τεκμηριώνεται η αποδοχή τους από τον χρήστη. Καθίσταται εξαιρετικά αναγκαία η αναλυτική και μεστή περιγραφή των όρων υπηρεσίας διότι οι εν λόγω όροι δεσμεύουν την εταιρεία και τους χρήστες/πελάτες.

3. AI Act: Η νέα κανονιστική πραγματικότητα στην Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει την Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act), έναν κανονισμό με σκοπό την ασφαλή, διαφανή και ηθική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Οι επιχειρήσεις κατατάσσονται με βάση το επίπεδο κινδύνου των εφαρμογών τους, ενδεικτικά: 

- απαγορευμένες πρακτικές: π.χ. υποσυνείδητη χειραγώγηση.

- υψηλού κινδύνου συστήματα: απαιτούν συμμόρφωση με τεχνικές και νομικές προδιαγραφές (π.χ., risk assessment, auditability, data governance).

- χαμηλού κινδύνου: ελαφρύτερες υποχρεώσεις.

Οι εταιρείες υποχρεούνται να εντοπίσουν εάν η υπηρεσία τους εμπίπτει σε αυτές τις κατηγορίες και να οργανώσουν τον φάκελο συμμόρφωσης.

4. Πνευματική Ιδιοκτησία και Τεχνητή Νοημοσύνη

Είναι γεγονός ότι συνήθως η αξία των AI εταιρειών έγκειται σε μεγάλο βαθμό στη διανοητική τους ιδιοκτησία:

- πηγαίος κώδικας & αλγόριθμοι: κατοχυρώνονται μέσω πνευματικών δικαιωμάτων 

- δεδομένα εκπαίδευσης: ιδιαίτερη προσοχή αν προέρχονται από τρίτους – κατ’ αρχήν απαιτείται άδεια χρήσης.

- παραγόμενα έργα από εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης: η νομοθεσία είναι υπό εξέλιξη και η κατοχύρωση μπορεί να είναι αμφισβητούμενη. Συνιστάται σαφής συμβατική κατοχύρωση σε συμφωνίες με πελάτες ή χρήστες.

- σε περίπτωση συμβολής στο τελικό έργο από εργαζόμενους/συνεργάτες είναι κρίσιμο για να διασφαλιστεί η μεταβίβαση κάθε δημιουργίας στην εταιρεία η σύνταξη και υπογραφή σχετικού ιδιωτικού συμφωνητικού.

Συμπέρασμα

Η νομική συμμόρφωση δεν είναι πολυτέλεια αλλά προϋπόθεση για τη λειτουργία και ανάπτυξη εταιρειών απασχολούμενων με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως ενόψει των αυστηρότερων ευρωπαϊκών κανονισμών. Η έγκαιρη νομική καθοδήγηση βοηθά τις επιχειρήσεις να αποφύγουν πρόστιμα, δικαστικές διαμάχες και ρυθμιστικά εμπόδια, ενώ, παράλληλα, λειτουργεί ως στοιχείο επενδυτικής ελκυστικότητας.

*Το γραφείο μας έχει μεγάλη εμπειρία στον τομέα του εταιρικού δικαίου και εξειδικευμένες γνώσεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και μπορεί να σας συνδράμει νομικά στις διαδικασίες συμμόρφωσης που απαιτούνται σε περίπτωση που η επιχείρησής σας κάνει χρήση εφαρμογών ΑΙ. Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2106437746 ή με email στο info@vlc-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013).