Αποδοχή κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής

Μετά θάνατο ενός προσώπου οι στενοί συγγενείς του αναρωτιούνται τι πρέπει να κάνουν με την περιουσία του. Πέρα από τις κλασσικές δυνατότητες που παρέχει ο νόμος, δηλαδή την αποδοχή ή την αποποίηση της κληρονομιάς, υπάρχει και μια τρίτη διέξοδος όχι τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό. Ο νόμος δίνει επιπλέον τη δυνατότητα στον κληρονόμο να αποδεχτεί την περιουσία του θανόντος με το ευεργέτημα της απογραφής, η οποία υπερτερεί σε πλεονεκτήματα από την αποποίηση.

Η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής παρεκκλίνει από τον συνήθη κανόνα δικαίου ο οποίος θέλει την περιουσία του θανόντος (κληρονομιαία περιουσία) να συνενώνεται με την περιουσία του κληρονόμου. Όπως είναι γνωστό στην ελληνική έννομη τάξη ο θάνατος δεν αποσβένει τις  υποχρεώσεις του θανόντος αλλά αντίθετα η περιουσία του ως σύνολο περιέρχεται στους κληρονόμους του. Εξ’ αυτού συνεπάγεται ότι  σε περίπτωση που υφίστανται χρέη, ο κληρονόμος που θα αποδεχτεί την κληρονομιά θα βρεθεί αντιμέτωπος με τους δανειστές του κληρονομούμενου, καλούμενος να τα αποπληρώσει με την προσωπική του περιουσία. Στο άρθρο 1902 του Αστικού Κώδικα προβλέπεται λοιπόν ότι «Όσο ο κληρονόμος έχει δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομία, μπορεί να δηλώσει ότι την αποδέχεται με το ευεργέτημα της απογραφής. Η δήλωση γίνεται στη γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας». Στην ουσία με τον τρόπο αυτό, ο κληρονόμος προστατεύει αφ’ ενός την προσωπική του περιουσία από τους δανειστές της κληρονομίας και αφ’ ετέρου έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί από το ενεργητικό της, εφ’ όσον υπάρχει. Αφού υποβληθεί η σχετική δήλωση επομένως, η προσωπική περιουσία του κληρονόμου και η περιουσία του θανόντος χωρίζονται και αποτελούν δύο διακριτά οικονομικά μεγέθη, με αποτέλεσμα οι δανειστές του θανόντος να μην μπορούν να στραφούν κατά της ατομικής περιουσίας του κληρονόμου για την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους, παρά μόνο κατά των στοιχείων του ενεργητικού της κληρονομίας εάν υπάρχουν.

Ιδιαίτερη προσοχή ωστόσο χρειάζεται η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, καθώς ο νόμος θέτει αυστηρές προθεσμίες και συγκεκριμένα:

1. Μέσα σε τέσσερις (4) μήνες από το θάνατο του κληρονομούμενου, ο κληρονόμος θα πρέπει να δηλώσει στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομίας την αποδοχή της κληρονομιαίας περιουσίας με το ευεργέτημα της απογραφής,

2. Από την κατάθεση της ως άνω δηλώσεως ξεκινά νέα τετράμηνη (4) προθεσμία εντός της οποίας ο κληρονόμος καταθέτει αίτηση ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου (εφόσον αίτηση γίνει δεκτή το δικαστήριο θα διατάξει την απογραφή της κληρονομίας από έναν συμβολαιογράφο και δύο πραγματογνώμονες), εντός της ίδιας ως άνω προθεσμίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί η απογραφή της κληρονομιάς και να συνταχθεί η έκθεση απογραφής. Η ολοκλήρωση της απογραφής δε συνεπάγεται και αποδοχή της κληρονομίας και για την ολοκλήρωσή της, απαιτείται χωριστή συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής που μεταγράφεται στο οικείο υποθηκοφυλακείο.